Sosyolojinin Ortaya Çıkışında Sosyolog Max Weber'in Etkisi Nedir?
Max Webere (1864-1920) de Marx gibi sadece bir sosyolog olarak bakılamaz; çünkü Weberin ilgilendiği konular ve çalışma yaptığı alanlar çok geniş bir yelpazeye yayılmış durumdadır. Weber, Almanyada doğmuş ve akademik yaşantısının büyük bir bölümünü bu ülkede geçirmiştir.
Weberin yazıları; hukuktan felsefeye, ekonomiden tarihe ve nihayet sosyolojiye dair birçok alandaki farklı konuları içermektedir. Bu çalışmalarından birçoğu, çağcıl kapitalizmin gelişmesinin, yazının yazıldığı alana (Sosyoloji, Felsefe vb.) bağlantısını içermektedir. Yani Weberin ele aldığı en temel konularından birisi, çağcıl kapitalizmin gelişmesidir.
Weber de toplumsal değişmeyi anlamaya çalışmış ve bu konuda Marxtan çok etkilenmiş; buna rağmen Marxın kimi önemli görüşlerinin güçlü bir eleştiricisi olmuştur. Bu bağlamda Weber, tarihin materyalist kavrayışını reddetmiş ve sınıflar arası savaşa Marxın verdiğinden daha az önem vermiştir. Webere göre de ekonomik etkenler toplumsal değişmede önemlidir; ancak düşünce ve inançlar da toplumsal değişme üzerinde aynı derecede etkilidir. Bu açıdan bakılınca Weberde bir Durkheim-Marx Diyalektiği görebilmek mümkündür.
Weberin çağcıl toplumların yapısı ve batı yaşam biçimlerinin dünya üzerine yayılma nedenlerine ilişkin anlayışı Marxınkinden farklılık göstermektedir. Webere göre kapitalizm, -ekonomik girişimi örgütlemenin belirgin bir biçimi- toplumsal değişmeyi biçimlendiren birçok önemli etkenden yalnızca birisidir. Kapitalizmin dayandığı kimi bakımdan ondan daha temel olan şey, bilim ve bürokrasinin etkisidir. Bilim çağcıl teknolojiyi biçimlendirmiştir ve gelecekteki her toplumda da biçimlendirmeye devam edecektir. Bürokrasi çok sayıdaki insanın etkin bir biçimde örgütlenmesinin tek yoludur ve dolayısıyla da ekonomik ve siyasal gelişmeyle birlikte kaçınılmaz olarak artmakta, büyümektedir. Bilimin, çağcıl teknolojinin ve bürokrasinin gelişimi, Weber tarafından bir bütün olarak; Rasyonelleşme -ekonomik yaşamla toplum yaşamının etkinlik ilkeleri ve teknik bilgiye dayanarak örgütlenmesi- diye adlandırılmaktadır.
Moderatör tarafında düzenlendi:
