Sosyolojide Toplumsal Statü Türleri Nedir? Toplumsal Statü Türleri Ne Değildir?
Bireyin toplumdaki yerini, konumunu, mevkiini belirtmek için kullanılan bir kavrama Toplumsal Statü Öğrenci, marangoz, milletvekili, yaşlı, genç, kadın gibi. Bu yeri belirleyen bizzat toplumun kendisidir.
Toplum, karmaşık sosyal ilişkiler üzerine kurulu olduğu için birey aynı anda birden fazla statüye sahip olabilir. Bir erkeğin baba, eş, amca, dayı, kuzen, kardeş, memur vb. statülere sahip olması gibi. Statüler bireylere birtakım haklar sağlar ve sorumluluklar yükler. Statü aynı zamanda kişilerin kategorilerini de belirlemektedir. Örneğin öğretmenlik statüsü eğitimi, avukatlık adaleti, öğretim üyeliği bilimi, polislik emniyeti çağrıştırır. Statüler iyi, önemli, işlevsel, kötü, düşük, yüksek, değerli, değersiz gibi nitelenmektedir. Bu nitelikler statülerin saygınlığının göstergesidir.
Bireylerin statülerinin dayandığı kaynaklar servet, soy, cinsiyet, yaş, gelir seviyesi, dinî inanç, eğitim düzeyi, bireysel yetenek, sahip olunan iş ve işin önemi, medeni durum vs. olabilir. Statülerin belirlenmesinde önemli bir etken olan bu özelliklerin bazılarında değişiklik yapmak oldukça güçtür, bazılarında ise imkânsızdır.
1. VERİLMİŞ STATÜ: Bireyin herhangi bir çabası olmadan doğuştan sahip olduğu, seçme şansının bulunmadığı statülerdir. Bireyin cinsiyeti, yaşı, ailesi, soyu, rengi, akrabalık ilişkileri vs. kendi elinde değildir. Yaşlı, genç, erkek, kadın, Laz, Çerkez veya Türk olmak gibi. Bu statüler bir emek sonucu elde edilmiş statüler değildirler. Doğuştan gelen statülerin hangisinin daha önemli olduğu toplumdan topluma, kültürden kültüre farklılık göstermektedir.
2. KAZANILMIŞ STATÜ: Bireyin çabası sonucu elde ettiği sonradan kazanılan statülerdir. Üniversite öğrenciliği, öğretmenlik, hekimlik, arkadaşlık vs. kazanılmış olan sosyal statülerdir. Özellikle gelişmiş ülkelerde doğuştan elde edilen statü giderek önemini kaybetmekte kazanılan statü daha önemli hâle gelmektedir. Bu statüler demokratik toplumlarda bireylerin yetenekleri, eğitimleri yoluyla kolay değişir.
3. ANAHTAR STATÜ: Kişinin sahip olduğu statüler içerisinde toplumsal hayatta öne çıkan, baskın olan statüsüne anahtar statü denir. Anahtar statünün belirlenmesinde toplumun değerleri etkilidir. Ekonomik değerlerin ön planda olduğu toplumlarda bireylerin meslekleri genellikle anahtar statüdür. Çocuğu olan bir kadının anahtar statüsü anneliktir fakat bu kadın aynı zamanda başarılı bir iş kadını ise bu kez anahtar statüsü mesleği olacaktır. Anahtar statü, bireyin kendi hakkında dünyaya açtığı en geniş penceredir. Toplum bireyi daha ziyade o pencereden görür ve bireyin diğer statülerini anahtar statüsüne göre yorumlar.
Moderatör tarafında düzenlendi:
