1 Cemal Kafadar "Osmanlı Siyasal Düşüncesinin Kaynakları Üzerine Gözlemler", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, cilt 1, İstanbul 2001, 23; Bekir Karlığa, "Osmanlı Düşüncesinin Oluşumu", Osmanlı, cilt 7, Ankara 1999, 28-37.
2 Mehmet İpşirli, "Osmanlı İdari Geleneği'nin Teşekkülü ve Tatbikatı", XV ve XVI. Asrı Türk Asrı Yapan Değerler, İstanbul 1999, 109.
3 Kafadar, 24.
4 şerif Mardin, Yeni Osmanlı Düşüncesi, İstanbul 1998, 95-117; Halil İnalcık, "Kutadgu Bilig'de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri", Reşit Rahmeti Arat İçin, Ankara 1966, ss. 259271; E. C. Bosworth, "Nasîhat al-Mulûk" EI, c. VII, 984-988.
5 Üçler Bulduk, "Osmanlı Beyliği'nin Oluşumunda Oğuz/Türkmen Geleneği'nin Yeri", Osmanlı, cilt I, Ankara 1999, ss. 161-166; Bernard Lewis, "İslam Devlet ve Müessese Telakkileri Üzerinde Bozkır Ahalisinin Tesiri", İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, c, II, sy., 2-4, İstanbul 1960, 209-230.
6 Ahmet Davutoğlu, "Tarih İdraki Oluşumunda Metodolijinin rolü: Medeniyetlerarası Etkileşim Açısından Dünya Tarihi ve Osmanlı", Dîvân, sy. 7, İstanbul 1999, 33.
7 Davutoğlu, 50.
8 Bu eserler, siyasetname, nasihatname, ıslahat risalesi, layiha gibi isimlerle tanımlanmaktadır. Biz, bu eserlerin ıslahatname olarak isimlendirilmesinin daha doğru olacağı kanaatindeyiz. Çünkü bu eserlerde, İslam siyasetname geleneğinin karakteristik özelliklerine bağlı kalmakla birlikte, gerçekliği olan tenkitlerde ve ıslahat önerilerinde bulunulmaktadır. Yer yer teorik yaklaşımlar olmakla birlikte, pratik ve ahlaki kaygıyı gözeten pragmatiklik de söz konusudur. Dönemin bu eserlerdeki teklifleri karşılayacak kavram ve eserlerin karakteristik özellikleri dikkate alındığında ıslahatname tanımlaması daha makul görünmektedir. Bu eserleri ıslahat risalesi olarak da tanımlayan Prof. Dr. Mehmet İpişirli de özel bir görüşmemizde bu tanımlamamıza katıldığını belirtmiştir. Bu eserlerle ilgili özel ve genel çalışmalara kaynakça kısmında yer verildiğinden, burada atıfta bulunulmamıştır.
9 Mübahat S. Kütükoğlu, "Lütfi Paşa Asafnamesi (Yeni Bir Metin Denemesi)", Prof. Dr, Bekir Kütükoğlu'na Armağan, İstanbul 1991, s. 59-60. Yazıda bu neşirden istifade edilecek, notlar Lütfi Paşa'ya atfen gösterilecektir.
10 Yaşar Yücel "Kitâbu Mesâlihi'l Müslimîn ve Menâfii'l-Mü'minîn", Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, Ankara 1998. Atıflar esere. Baki Tezcan, Yaşar Yücel'in eserin II. Osman devrinde yazıldığına dair görüşünün doğru olmadığını, Kitâbu mesâlih'in Kânuni Sultan Süleyman'ın saltanatının sonlarına doğru yazıldığını söylemektedir. (Baki Tezcan, "II. Osman Örneğinde "İlerlemeci" Tarih ve Osmanlı Tarih Yazıcılığı", Osmanlı c. VII, Ankara 1999, s. 663-664).
11 Andreas Tietze, Mustafa 'Ali's Counsel for Sultans of 1581, c. I, II, Wien 1979, 1982. Atıflar müellifin ismine yapılacaktır.
12 Yaşar Yücel, "Hirzü'l-Müluk", Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, Ankara 1998. Atıflar esere yapılacaktır.
13 Mehmet İpşirli, "Hasan Kâfi El-Akhisârî ve Devlet Düzenine Ait Eseri: Usûlü'l-hikem fi Nizâmi'l-ı Âlem", Tarih Enstitüsü Dergisi, sy. 11, İstanbul 1981, 239-278. Atıflar müellife yapılacaktır.
14 Yaşar Yücel, "Kitâb-i Müstetâp", Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, Ankara 1998, Atıflar müellifin eser yapılacaktır.
15 Koçi Bey Risalesi, haz.: Yılmaz Kurt, Ankara 1998.
16 Kâtip Çelebi, Düstûru'l-amel. Yazıda bu neşirden istifade edilecek, notlar Kâtip Çelebi'ye atfen gösterilecektir.
17 Tarih-i Naima, haz.: Mehmet İpşirli, İstanbul 2002. (Eser henüz basılmamış, atıflar da neşir için hazırlanan sayfalara, yapılmıştır).
18 Hezarfen Hüseyin Efendi, Telhisü'l-beyan fi kavanin-i Al-i Osman, haz.: Sevim İlgürel, Ankara 1998.
19 Defterdar Sarı Mehmet Paşa, Devlet Adamlarına Öğütler (Nesayihü'l-vüzera ve'l-ümera), haz.: Hüseyin Ragıp Uğural, Ankara 1987.
20 Mehmet İpşirli, "Nahîfî'nin Nasîhatü'l-vüzerâ'sı", Prof. Dr. Münir Aktepe'ye Armağan, İÜ Tarih Enstitüsü Dergisi, sy. 15, İstanbul 1997, s. 17-27. Atıflar müellife yapılacaktır.
21 Tursun Bey, Tarih-i Ebu'l-feth, haz.: Mertol Tulum, İstanbul 1977, 12-13; Hasan Kafi, 253255; Katip Çelebi, 285.
22 Tursun Bey, 12-13; Naîmâ, 15, 18; Hezarfen, 37-38.
23 Lütfi Paşa, 98; Kitabu mesâlih 115, Hasan Kafi, 249, 254, 273; Hırzü'l-müluk, 184; Kitab-i müstetab, 17, 20; Koçi Bey, 16; Katip Çelebi, 281, Defterdar, 99.
24 Naîmâ, 18.
25 Osman Turan, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, İstanbul 1979, c. I-II, 325-32. 7.
26 Abdulkadir Özcan, "Fatih Teşkilat Kanunnamesi ve Nizâm-ı âlem İçin Kardeş Katli Meselesi", Tarih Dergisi, sy., 33, İstanbul 1982, 17-18; a. mlf., "Fatih'te Nizâm-ı âlem Düşüncesi", Tarih ve Medeniyet, sayı 3, İstanbul 1994, s. 17-19.
27 Mehmet Öz, "Klasik Dönem Osmanlı Siyasi Düşüncesi", İslami Araştırmalar, c. XII, sy. 1, Ankara 1999, 29-30.
28 Bedri Gencer, "Osmanlı Siyasi Felsefe ve Rejimi, Kuruluşun 700. Yıldönümü Münasebetiyle bir İcmal", Akademik Araştırmalar Dergisi, İstanbul 2000, 130.
29 Hadj, Modern Devletin Doğası, 53.
30 Tahsin Görgün, "Osmanlı'da Nizâm-ı âlem Fikri ve Kaynakları Üzerine Bazı Gözlemler", İslami Araştırmalar, cilt 13, sayı 2, Ankara 2000, 187.
31 Görgün, 184-187.
32 Tursun Bey, 3.
33 Tursun Bey, 3.
34 Tursun Bey, 12-13.
35 Tursun Bey, 13.
36 Görgün, 181 -182.
37 Öz, 27-28; Özcan, 17-26.
38 Özcan, 29.
39 Özcan, 46.
40 Hasan Kafi, 249.
41 Kitâb-i müstetâb, 1-2.
42 Kitâb-i müstetâb, 4.
43 Koçi Bey 12-14.
44 Defterdar, 3.
45 Defterdar, 3.
46 Defterdar, 97.
47 Lütfi Paşa, 68.
48 Bu konuya, Devlet-i aliyye ve Din ü devlet kavramlarında temas edilecektir.
49 Kitab-i müstetab, 4.
50 Koçi Bey, 13.
51 Koçi Bey, 14.
52 Kitabu mesâlih, 1; Kitâb-ı müstetâb, 29; Hırzü'l-mülûk, 182-183.
53 Hasan Kafi, 251.
54 Defterdar, 83.
55 Koçi Bey, 14.
56 Mehmet Genç, "Osmanlı İktisadi Dünya Görüşünün İlkeleri", Sosyoloji Dergisi, sy. 1, İstanbul 1989, 182.
57 Genç, 182; İpşirli, 120.
58 Kitâb-ı müstetâb, 29.
59 Hırzü'l-mülûk, 182-183; Kitabu mesâlih, 1.
60 Kitâb-ı müstetâb, 7.
61 Kitab-ı mesalih, 20; Kitab-i müstetab, 21; Hezarfen, 19; Defterdar, 72.
62 Lütfi Paşa, 75, 77, 78, 79, 80, 84, 85, 86, 87, 92, 95, 96, 97, 98.
63 Lütfi Paşa, 66.
64 Âli, 140-142.
65 Kitâbu mesâlih, 102.
66 Kitâbu mesâlih, 93-94.
67 Kitâbu mesâlih, 111, 115, 118, 120-121.
68 Kitâbu mesâlih, 107, 119, 128, 129.
69 Hırzü'l mülûk, 175.
70 Lütfi Paşa, 75.
71 Uğur, 106.
72 Fikret Sarıcaoğlu, Kendi Kaleminden Bir Padişahın Portresi Sultan I. Abdülhamid (17741789), İstanbul 2001, 62.
73 Sarıcaoğlu, 63.
74 Mardin, 115-117.
75 Kınalzâde, Ahlâk-ı âlâî III, Bulak, 1833, 49.
76 Lütfi Paşa, 91; Hasan Kafi, 254; Hırzü'l-mülûk, 176; Kitâb-i müstetâb, 18; Koçi Bey, 65; Katip Çelebi, 285; Naîmâ, 22; Defterdar, 98.
77 Lütfi Paşa, 91; Hasan Kafi, 254; Hırzü'l-mülûk, 176; Kitâb-i müstetâb, 18; Koçi Bey, 65; Katip Çelebi, 285; Naîmâ, 22.
78 Halil İnalcık, 'Sultanizm' Üzerine Yorumlar: Max Weber'in Osmanlı Siyasal Tiplemesi" Dünü ve Bugünüyle Toplum ve Ekonomi, sayı. 7, İstanbul 1994, 26-35.
79 Huri İslamoğlu, "16. Yüzyıl Anadolusu'nda Köylüler, Ticarileşme ve Devlet İktidarının Meşrulaştırılması", Osmanlı'da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, İstanbul 1998, 60-63.
80 Norman Itzkowitz, Osmanlı İmparatorluğu ve İslami Gelenek, İstanbul 1997, 163.
81 Bahaddin Yediyıldız, "Osmanlı Toplumu", Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, c. 1, İstanbul 1994, 444.
82 Boğaç, A. Ergene "On Ottoman justice: Interpretations in Conflict (1600-1800)" Islamic Law and Society, c. 8, sy 1, Brill, Leiden, 2001, 55-57; Tadaşi Suzuki, "Osmanlılarda Organik Bir Yapı Olarak Toplum Görüşünün Gelişmesi", ODTÜ Gelişme Dergisi, c. XIV, sy. 4, Ankara 1987.
83 Hasan Kafi, 251.
84 Nahifi, 27.
85 şerif Mardin, Türkiye'de Toplumsal Sınıf ve Sınıf Bilinci, İstanbul 1992, 89.
86 Mardin, 89.
87 Lütfi Paşa, 81, 97-98; Kitab-u mesalih, 106; Âlî, 163-170; Hasan Kâfi, 253-254, Kitab-i müstetab, 20; Koçi Bey, 17; Kâtip Çelebi, 286; Naîmâ, 17; Hezarfen, 141, 249; Defterdar, 97; Nahîfî, 27.
77 Defterdar, 97.
78 Yediyıldız, 482-488.
79 Carter V. Findley, Kalemiyeden Mülkiyeye, İstanbul 1996, 43.
80 Nahifi, 27.
81 Hasan Kafi, 252.
82 Naîmâ, 16.
83 Müteferrika, 153.
84 İki kavram arasındaki bağ, ahlât-ı erbaada ele alınacaktır.
96 Bu tartışmalar için bkz.: Suna Başak Avcılar, "Osmanlı Tabakalaşma Sistemine İlişkin Görüşler Üzerine Bir Değerlendirme", Osmanlı, c, II, Ankara 1999, ss. 55-68.
97 Nahifi, 27.
98 Hasan Kafi, 253-255.
99 Katip Çelebi, 285-287.
100 Kitâbu mesâlih, 91; Kâtip Çelebi 285; Naîmâ, 17.
101 Hasan Kafi, 251.
102 Nahîfî, 27.
103 Ayşegül Demirhan Erdemir, "Ahlât-ı Erbaa", DİA, c., 2, 24.
104 Kitab-i müstetab, 25; Katip Çelebi, 285-292; Naima, 15-16; Hezarfen, 196.
105 Lütfi Paşa,: 61, 69, 71, 79, 89; Kitab-i müstetâb, 2, 3, 4, 8, 10, 14, 16, 19, 21, 27, 30, 36; Koçi Bey, 16, 22, 35, 39, 56, 63, 67, 70, 82, 86, 88, 89, 90, 91, 99, 100, 103, 104, Hezarfen, 57.
106 şerif Mardin, Din ve İdeoloji, İstanbul 1990, 79-85; Metin Heper, "Osmanlı-Türk Bürokratik Kurumlaşması-I Patrimonyalizm" Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme, Siyaset Sosyolojisi Açısından Bir İnceleme, İstanbul 1997, 60.
107 Hadj, 49.
108 Ahmet Davutoğlu, "Devlet", DİA, cilt 9, ss. 234-240.
109 Hadj, 49.
110 Katip Çelebi, 283; Naima, 25.
111 Gencer, 112.
112 Koçi Bey, 13, 16, 20, 23.
113 Gencer, 112; Hadj, 45-50.
114 Hadj, Modern Devletin Doğası.
115 Adil, İbrahim Müteferrika ve Usûlü'l-hikem fi nizâmi'l-ümem, Ankara, 1995, 124-155.
116 Hadj, 49.
117 Halil İnalcık, Osmanlı'da Devlet, Hukuk, Adalet, İstanbul 2000, 42.
118 Hadj, 50.
TİETZE, Andreas, Mustafa 'Ali's Counsel for Sultans of 1581, c. I, II, Wien 1979, 1982.
ANHEGGER, Robert, "Hezarfen Hüseyin Efendi'nin Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Mülahazaları", Türkiyat Mecmuası, c. IX., İstanbul 1951, ss. 365-393.
ARSLANTÜRK, Zeki, Naîmâ'ya Göre XVII. Yüzyıl Osmanlı Toplum Yapısı, İstanbul 1997.
AVCILAR, Suna Başak, "Osmanlı Tabakalaşma Sistemine İlişkin Görüşler Üzerine Bir Değerlendirme", Osmanlı, c. II, Ankara 1999, ss. 55-68.
BARDAKOÐLU, Ali, "Osmanlı Hukukunun şer'iliği Üzerine", Osmanlı, c. 6, Ankara 1999, ss. 412-417.
BOSWORTH, C. E, "Nasîhat al-Mulûk" EI2, c. 7, VII, ss. 984-988.
BULDUK, Üçler, "Osmanlı Beyliği'nin Oluşumunda Oğuz/Türkmen Geleneği'nin Yeri", Osmanlı, c. I, Ankara 1999, ss. 161-166.
ÇELİK, Gülfettin, "Osmanlı Devleti'nin Nüfus ve İskan Politikası", Divan, sy. 6, İstanbul 1999, ss. 49-110.
ÇİÇEK, Kemal, "Osmanlı Yönetim Yapısında Yozlaşma ve Siyasetnameler", Türkiye Yönetim Geleneği, ed.: Davut Dursun-Hamza Al, İstanbul 1998, ss. 31-60.
DAVUTOÐLU, Ahmet, "Devlet", DİA, c. 9, ss. 234-240.
DAVUTOÐLU, Ahmet, "Tarih İdraki Oluşumunda Metodolijinin Rolü: Medeniyetlerarası Etkileşim Açısından Dünya Tarihi ve Osmanlı", Dîvân, sy. 7, İstanbul 1999, ss. 1-63.
DEFTERDAR SARI MEHMET PAşA, Devlet Adamlarına Öğütler (Nesayihü'l-vüzera ve'l-ümera), haz.: Hüseyin Ragıp Uğural Ankara 1987.
DENİZ, Gürbüz, "Son Dönem Bir Osmanlı Aydını Bursalı Mehmet Tahir Bey ve 'Siyasete Yönelik İslami Eserler' Adlı Risalesi", İslami Araştırmalar Dergisi, c. XII, sy. 1, Ankara 1999, ss. 164197.
DİNÇER, Ömer, "Çağdaş Yönetim düşüncesi Açısından Koçi Bey Risaleleri", İlim ve Sanat, sy. 31, İstanbul 1992, ss. 43-49.
DURSUN, Davud, "Osmanlı Sultanlık Rejimi Üzerine Notlar", Çerçeve, sy. 25, İstanbul 2000, ss. 27-39.
ERDEMIR, Ayşegül Demirhan, "Ahlât-ı Erbaa", DIA, c, 2, s. 24.
ERGENÇ, Özer, "Osmanlı Klasik Dönemindeki 'Eşraf ve A'yan' Üzerine Bazı Bilgiler", Osmanlı Araştırmaları, c. III, Istanbul 1982, ss. 105-118.
ERGENE Boğaç, A., "On Ottoman justıce: interpretatıons in conflict (1600-1800)" Islamic Law and Society, c. 8, sy. 1, 2001, ss. 52-87.
FAROQHl, Suraıya, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, çev.: Elif kılıç, Istanbul, 1995.
FAROQHl, Suraıya, "Cirisis and Change, 1590-1699", An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300-1914, ed.: Halil Inalcık-Donald Quataert1994, ss. 411-636.
FlNDLEY, Carter V., Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi, çev.: Gül Çağalı Güven, Istanbul 1996.
FLEISCHER, Cornell H., Tarihçi Mustafa Âli, Bir Osmanlı Aydın veBürokratı, çev.:, Ayla Ortaç, Istanbul 1996.
FLEISCHER, Cornell H., "From şeyhzade Korkud To Mustafa Âli: Cultural Orıgıns Of The Ottoman Nasihatname", Congress on the Social and Economic History of Turkey, ed.: Hieth W. Lowry ve dğr. 1990.
FODOR, Pal, "Stade and Society, Crisis and Reform in 15th-17th Century Ottoman Mirror For Princes", Acta Oriantalia Academia Scientiarum Hung. Tomus, c. XL, sy. 2-7, Budapeşte, 1986 ss. 217-240.
GENCER, Bedri, "Osmanlı Siyasi Felsefe ve Rejimi Kuruluşunun 700. Yıldönümü Münasebetiyle Bir Icmal", Akademik Araştırmalar Dergisi, sy. 4-5, Istanbul 2000, ss. 103-155.
GENÇ, Mehmet, Osmanlı Imparatorluğu'nda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınevi, Istanbul 2000.
GENÇ, Mehmet, "Osmanlı Iktisadi Dünya Görüşünün Ilkeleri", IÜEF Sosyoloji Dergisi, sy. 1, Istanbul 1989.
GÖKBILGIN, Tayyip "XVII. Asırda, Osmanlı Devleti'nde Islahat Ihtiyaç ve Temayülleri ve Kâtip Çelebi", Kâtip Çelebi Hayatı ve Eserleri Hakkında Incelemeler, Ankara 1985, ss. 196-220.
GÖKYAY, Orhan şaik, Kâtip Çelebi'den Seçmeler I, haz.: Orhan şaik Gökyay, Ankara 1981.
GÖKYAY, Orhan şaik, "Düstûrul-amel", DIA, c. 10 ss. 50-51.
GÖRGÜN, Tahsin, "Osmanlı'da Nizâm-ı âlem Fikri ve Kaynakları Üzerine Bazı Gözlemler", Islami Araştırmalar, c. 13, sy. 2, Ankara 2000, ss. 180-188.
HAARMANN, Ulrich, "The Plıght Of the Self-Appoınted Genıus-Mustafa 'Ali", Arabica, c. XXXVIII, sy. 1, 1991, ss. 72-86.
HADJ, Rıfa'at Abou-El, Modern Devletin Doğası, 16. Yüzyıldan 18. Yüzyıla Osmanlı Imparatorluğu, Çev.: ler, Oktay Özel-Canay şahin, Ankara 2000.
HADJ, Rıfat Abou, "Fitnah, huruc ala al-sultan and nasihat, political struggle and social conflict in Ottoman society, 1560s-1770s", Actes du VI Symposium du comite Internationel d'etudes pre-ottomanes et Ottomanes, Istanbul 1987.
HADJ, Rıfat Abou, "The Ottoman Nasıhatname as a Dıscourse Over "Moralitiy", Robert Mantran etudes Reunies et presentees par, ed.:, Abduljelil Temimi, 1988, ss. 17-30.
HATHAWAY, Jane, "Problems of Perıodzatıon ın Ottoman Hıstory: The Fifteenth through the Eighteenth Centuries", The Turkish Studies Assciation, c. XX, sy. 2, Fall 1996, ss. 25-31.
HEPER, Metin, "Osmanlı-Türk Bürokratik Kurumlaşması-I Patrimonyalizm" Türk Kamu Bürokrasisinde Gelenekçilik ve Modernleşme, Siyaset Sosyolojisi Açısından Bir Inceleme, Istanbul 1997, ss. 54-71.
HEZARFEN HÜSEYIN EFENDI, Telhîsü'l-beyân fi kavânîn-i Âli Osman, haz.:, Sevim Ilgürel, Ankara 1998.
HOVARD, Douglas A., "Ottoman Hıstorıography and the Lıterature of "Declıne" of the Sixteenth and Seventeenth Centuries", Journal of Asian History, c. XXII, sy. 1, 1988, ss. 52-77.
ITKOWITZ, Norman, Osmanlı Imparatorluğu ve Islami Gelenek, çev.: Ismet Özel, Istanbul 1997.
INALCIK, Halil, Osmanlı Imparatorluğu Toplum ve Ekonomi, Istanbul 1993.
INALCIK, Halil, Osmanlı'da Devlet, Hukuk, Adalet, Istanbul 2000.
INALCIK, Halil, "Osmanlılarda Saltanat Veraseti Usulü ve Türk Hakimiyet Telakkisiyle Ilgisi", AÜ. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, c. XIV, sy. 1, Ankara 1959, ss. 69-94.
INALCIK, Halil, "Kutadgu Bilig'de Türk ve Iran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri", Reşit Rahmeti Arat Için, Ankara 1966, ss. 259-271.
INALCIK, Halil, 'Sultanizm' Üzerine Yorumlar: Max Weber'in Osmanlı Siyasal Tiplemesi", Toplum ve Ekonomi, sy. 7, Istanbul 1994, ss. 26-35.
IPşIRLI, Mehmet, "Hasan Kâfi El-Akhisârî ve Devlet Düzenine Ait Eseri: Usûlü'l-hikem fi nizâmi'l-âlem", Tarih Enstitüsü Dergisi, sy. 11, İstanbul 1981 ss. 239-278.
İPşİRLİ, Mehmet, "Islahat", DİA, c. XIX, İstanbul 1999c ss. 170-174.
İPşİRLİ, Mehmet, "Nahîfî'nin Nasîhatü'l-vüzerâ'sı", Prof. Dr. Münir Aktepe'ye Armağan, Tarih Enstitüsü Dergisi, sy. 15, İstanbul 1997, ss. 15-27.
İSLAMOÐLU, Huri, "16. Yüzyıl Anadolusu'nda Köylüler, Ticarileşme ve Devlet İktidarının Meşrulaştırılması", Osmanlı'da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, ed.:, Çağlar Keyder, Faruk Tabak, çev.:, Zeynep Altok, İstanbul 1998, ss. 59-82.
İPşİRLİ, Mehmet, "Osmanlı İdari Geleneği'nin Teşekkülü ve Tatbikatı", XV ve XVI. Asrı Türk Asrı yapan Değerler, ed.: Abdulkadir Özcan, haz.: Mahir Aydın, İstanbul 1999a, ss. 109-121.
KAFADAR, Cemal, "Osmanlı Siyasal Düşüncesinin Kaynakları Üzerine Gözlemler", Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, c. 1, İstanbul 2001, ss. 23-28.
KALIN, İbrahim, "Osmanlı Düşünce Geleneğinin Oluşumu", Osmanlı c. VII, Ankara 1999, ss. 3843.
KARLIÐA, Bekir, "Osmanlı Düşüncesi'nin Oluşumu", Osmanlı, c. 7, Ankara 1999, ss. 28-37.
KINALIZADE ALİ EFENDİ, Ahlâk-ı alâî, Bulak 1833.
KOÇİ BEY RİSALESİ, haz.: Yılmaz Kurt, Akçağ Yayınları, Ankara 1985.
KÖKSAL, Osman, "XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nde Islahat İhtiyacının Algılanışı ve Islahat Temayülleri", Osmanlı, c. VII, Ankara 1999.
KÜTÜKOÐLU, Mübahat S., "Lütfi Paşa Asafnamesi (Yeni Bir Metin Denemesi)", Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu'na Armağan, İstanbul 1991, ss. 49-120.
LEVENT, Agah Sırrı, "Siyaset-nameler", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, Ankara 1962, ss. 167-194.
LEWİS, Bernard, "İslam Devlet ve Müessese Telakkileri Üzerinde Bozkır Ahalisinin Tesiri", çev.: Salih Tuğ, İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, c., II, sy. 2-4, İstanbul 1960, ss. 209-230.
LEWİS, Bernard, "Ottoman Observers of ottoman Decline", İslamic Studies, c. I, sy., 1, 1962, ss. 71-87.
MAJER, Hans Georg, "Die Kritik Anden Ulema ın den Osmanıshen Polotıschen Traktaten Des 16-18. Jahrhundersts", Türkiye'nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071-1920), Ankara 1980, ss. 147155.
MARDIN, şerif, Din ve Ideoloji, Istanbul 1990.
MARDIN, şerif, Türkiye'de Toplum ve Siyaset, Istanbul 1992.
MARDIN, şerif, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Istanbul 1998.
MURPHEY, Rhoads, "The Veliyüddin Telhis Notes on the Sources and Interelations between Koçi Beg and Comtemporary Advice to Kings", Belleten, c. XLIII, sy. 171, Ankara 1978, ss. 547-571.
MURPHEY, Rhoads, "Mustafa Âli and the Politics of Cultural Despair", International Journal Of Middle eas Studies, sy., 21, 1986, ss. 243-255.
NAIMA, Tarih, haz.: Mehmet Ipşirli, basılmamıştır, Istanbul, 2002.
OCAK, Ahmet Yaşar, "Din ve Düşünce", Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, c. II, ed.:, Ekmeleddin Ihsanoğlu, Istanbul 1998, ss. 164-173.
OKUMUş, Ejder, "Ibn Haldun ve Osmanlı'da Çöküş Tartışmaları", Divan, sy. 6, Istanbul 1999, ss. 135-151.
ÖZ, Mehmet, "IV. Murat Devrine Ait Gelenekçi Bir Islahat Teklifi", Türkiye Günlüğü, Ankara 1993) ss. 80-85.
ÖZ, Mehmet, "Klasik Dönem Osmanlı Siyasi Düşüncesi", Islami Araştırmalar, c. XII, sy. 1, Ankara 1999, ss. 27-33.
ÖZ, Mehmet, Osmanlı'da Çözülme ve Gelenekçi Yorumlar, Istanbul 1997.
ÖZ, Mehmet, "On yedinci Yüzyılda Osmanlı Devleti: Buhran, Yeni şartlar ve Islahat Çabaları Hakkında Genel Bir Değerlendirme", Türkiye Günlüğü, sy. 58, Ankara 1999, ss. 48-53.
ÖZCAN, Abdulkadir, "Defterdar Sarı Mehmet Paşa'nın Mali Görüş ve Faaliyetleri", IÜ. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, sy. 10-11, Istanbul 1981, 239, 252.
ÖZCAN, Abdulkadir, "Fatih Teşkilat Kanunnamesi ve Nizâm-ı Âlem Için Kardeş Katli Meselesi", IÜ. Tarih Dergisi, sy. 33, Istanbul 1982, ss. 7-56.
ÖZCAN, Abdulkadir, "Fatih'te Nizâm-ı âlem Düşüncesi", Tarih ve Medeniyet, sy. 3, Istanbul 1993) ss. 17-19.
ÖZVAR, Erol, "Osmanlı Tarihinin Dönemlendirme Meselesi ve Osmanlı Nasihat Literatürü", Divan, sy. 7, İstanbul 1999, ss. 135-151.
MURPHEY, Rhoads, Kânunnâme-i sultânî lî Aziz Efendi, On Yedinci Yüzyılda Bir Osmanlı Devlet Adamının Islahat Teklifleri, 1985.
RÖHBORN, Von Klaus, "Mustafa Âli und die osmnaniche Promemorien-Literatuar bis zur Mitte des 17. Jahrhunderts", ZDMG, sy. 137, Wisbaden 1987, ss. 34-43.
SAHİLLİOÐLU, Halil, "16. Yüzyıl Sonu Osmanlı Tacirleri-Vergi Adaleti-(Âlî'nin Nushatü's-salâtîn'inden)", Toplum ve Bilim, sy. 6-7, İstanbul 1978, ss. 157-174.
SARICAOÐLU, Fikret, Kendi Kaleminden Bir Padişahın Portresi Sultan I. Abdülhamid (17741789), İstanbul 2001.
SAVAş, İbrahim, "Layiha Geleneği İçinde XVIII. Yüzyıl Osmanlı Islahat Projelerindeki Tespit ve Teklifler", Bilig, sy, 9, Ankara 1999, 87-112.
SEVERCAN, şefaettin, "Âlî'nin Siyaset Felesefesi", İslâmiyât, c. II, sy. 4, Ankara 1999, ss. 123144.
SUZUKİ, Tadaşi, "Osmanlılarda Organik Bir Yapı Olarak Toplum Görüşünün Gelişmesi", ODTÜ Gelişme Dergisi, c., XIV, sy. 4, Ankara 1987, ss. 372-396.
şEN, Adil, İbrahim Müteferrika ve Usûlü'l-hikem fi nizâmi'l-ümem, Ankara 1995.
TEZCAN, Baki, "II. Osman Örneğinde 'ilerlemeci' Tarih ve Osmanlı Tarih Yazıcılığı" Osmanlı c. VII, Ankara 1999, ss. 658-668.
TURSUN BEÐ, Târîh-i Ebu'l-Feth, haz.: Mertol Tulum, İstanbul 1977.
UÐUR, Ahmet, Osmanlı Siyasetnameleri, ts.
UYSAL, Halil-Mehmet HARMANCI, "Osmanlı Çağı Türkçe Siyaset Kitâbiyâtı", Makâlât, sy. 2, Konya 1999, ss 109-130.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin, "Türk Vakıf Kurucularının Sosyal Tabakalaşmadaki Yeri", Osmanlı Araştırmaları, c. II, İstanbul 1982, ss. 143-164.
YEDİYILDIZ, Bahaeddin, "Osmanlı Toplumu", Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, c. 1, ed.: Ekmeleddin İhsanoğlu, İstanbul 1994, ss. 421-512.
YILMAZ, Coşkun, "Hasan Kâfi el-Akhisarî'nin Yönetim Düşüncesi", İlim ve Sanat, sy. 34, İstanbul 1992, ss. 42-48.
YILMAZ, Coşkun, "Hezarfen Bir şahsiyet: İbrahim Müteferrika ve Siyaset Felsefesi", İstanbul Armağanı 4, Lale Devri, haz.: Mustafa Armağanİstanbul 2000, ss. 259-333.
YILMAZ, Coşkun, "Osmanlılarda Siyaset Düşüncesi", Akademik Araştırmalar Dergisi, İstanbul 2000, ss. 43-84.
YILMAZ, Coşkun, "Siyasetnamelere Göre Siyasetin Yozlaşması ve Temiz Siyaset İlkeleri", Yeni Türkiye, sy. 14, Ankara 1997, ss. 1366-1384.
YILMAZ, Coşkun, "Siyasetnameler ve Osmanlılarda Sosyal Tabakalaşma" Osmanlı, c. IV, Ankara 1999, 69-81.
YÜCEL, Yaşar, Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, Ankara 1988.
Forum Sitesi