Orta Çağ Felsefesi: İslam Felsefesinde İhvan-ı Safa Akımı Nedir? Ne Değildir?
İhvan-Safanın (Temizlik Kardeşleri) kimlerden oluştuğu bilinmemekle birlikte Resail adlı ansiklopedik eserleri bilinmektedir. Dini felsefi bir bakışla yorumlayıp her türlü araçsallıktan uzak ele alma çabasındadırlar.
Felsefi tutumlarında Yeni-Platoncu etki görülür. Her türlü düşünceye karşı olumlu yaklaşarak olumlu yönlerini benimseme tutumu takınırlar. Dönemlerine kadar olan insanlığın tüm düşünsel mirasını sahiplenirler. 10. yüzyılda Basrada ortaya çıkan bir felsefe çığırının taraftarlarına verilen bir addır. Bir nevi felsefe ansiklopedisi mahiyetindeki risalelerini Almancaya çeviren Fr. Dietrici, bunların adlarının Halis kardeşler anlamına geldiğini söylüyor.
Bu ihvan, tarikat olarak önce 980 yılında Irakta Zencîler ayaklanmasının tamamen bastırılmış olduğu sırada Vâsıt bölgesinde meydana çıktı. İnsan ruhunun ölümsüzlüğüne karşılıklı yardımlaşma ve eğitim ile ruhların arınacağına inanan kişilerin bir araya gelmesinden doğan bu İhvan üs-Safa daha çok Yeni-eflatunculuk görüşünün etkisi altında idi.
İhvan üs-Safa düşünce ve görüşlerini, felsefi inançlarını Risaleler yani dergiler adı verilen 52 kitapta toplamıştır. Başkanlığını Zeyd b. Rufaa, sekreterliğini Ebu Süleymanın yaptığı Risaleler Gazali (1058-1111), İbn Arabi (1165-1240) gibi İslam dünyasının bilginleri, kelamcıları, filozofları ve sufileri üzerinde geniş bir etki bırakmış, yazarları tarafından felsefe ile dinin uyumunu sağlamaya çalışan, Aristoteles ve Platon felsefeleriyle, Hermetik öğretileri, Yeni Pisagorculuğu, Sabiilerin öğretileri İslami öğretileri birleştirerek sunulmuştur. Risalelerin incelenmesinden anlaşıldığına göre El-İhvan üs-Safa çığırı, eski Hint ve İran kültür ürünlerine, felsefi-dini görüşlerine yabancı değildir.
KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI