Hız nedir?

Hız, bir cismin birim zamanda aldığı yol. Alınan yolun zamana göre değişimi olarak da tanımlanabilir. Hareketlinin herhangi bir andaki hızına ani hız, yol boyundaki hızların ortalamasına da ortalama hız adı verilir. Hız, vektörel bir büyüklüktür. Yönü ve büyüklüğü ile ifade edilir.

Hız birimleri SI birim sisteminde m/sn., İngiliz ölçü sisteminde 1 fit/sn. = 30,6 cm/sn. veya 1 mil/saat = 1,6 km/saattir. Yaygın olarak kullanılan hız birimi 1 saatte alınan yolu kilometre cinsinden ifade eden kilometre/saat kısaca km/sa. olarak gösterilir (1 m/sn. = 3,6 km/sa.).

Bir hareketlinin hızı, sabit veya değişen olabilir. Değişen hız ise düzgün değişen (sabit ivmeli) veya gelişigüzel değişen hız olabilir, artabilir veya azalabilir. Cismin ivmesi pozitif veya negatif olabilir.

Serbest düşen bir cismin hızı düzgün değişen ve artan hız, düz bir yolda 70 km/saat sabit hızla giden arabanın hızı sabit hız, yukarıya doğru düşey olarak fırlatılan bir cismin hızı ise düzgün değişen ve azalan hızdır. Yürüyen bir insanın hızı 5 km/sa., ses hızı 340 m/sn. = 1224 km/sa.=1 mach, ışık hızı ise 300.000 km/sa.'tir.

Bazı Hareketlilerin Erişebildiği En Büyük Hızlar

• İnsan (100 m'lik yolda) 36 km/sa.
• Bisiklet 40 km/sa.
• Yarış atı 70 km/sa.
• Leopar 96 km/sa.
• Balık 109 km/sa.
• Yarış otomobili 413 km/sa.
• Yarış motorsikleti 513 km/sa.
• Özel yarış botu 556 km/sa.
• Özel sürat otomobili 1.016 km/sa.
• Tabanca mermisi (Namludan çıkış hızı) 3.500 km/sa.
• Uçak, 3 mach=3.564 km/sa.
• İnsanlı uzay aracı 39.897 km/sa.
• İnsansız uzay aracı 240.000 km/sa.

Açısal hız bir cismin bir eksen etrafında dönme hızının açı cinsinden ifade edilmesidir. Dünyanın kendi ekseni etrafındaki açısal hızı 7,25 x 10-5 radyan/sn., bu dönüşten ötürü ekvator üzerindeki çizgisel hız ise 1.667 km/sa.'tir. Atmosfer de aynı hızla döndüğü için Dünya'nın döndüğünü fark edemeyiz.