Bilim Felsefesi ve Bilim Felsefesinin Amacı Nedir? Ne Değildir?

Bilim Felsefesi ve Bilim Felsefesinin Amacı Nedir? Ne Değildir?

Bilimin amacı, konusu olan varlıklar üzerine sağlam bilgi vermektir. Bu tür bilgiye bilimsel bilgi denilmektedir. Bilimsel bilgi nesnelere ya da olaylara ilişkin olguların bilgisidir. Olgular yalın ve yalın-olmayan olgular olmak üzere ikiye ayrılır. Bilimde bir yalın-olmayan olgu türü olan tümel-koşullu olgunun özel bir önemi varıdır. Tümel-koşullu doğru bir önermenin karşılığı olan tümelkoşullu olgu, evrende bir düzenliliktir. Metallerin yeterince ısıtıldığında genleşiyor olması böyle bir düzenlilik olup bilim diline ait olan “Tüm metaller yeterince ısıtıldığında genleşir” önermesi ile dile getirilir. Genel olarak bilim dilinde ilkece herhangi bir olguya karşılık bu olgunun doğru kıldığı bir önerme bulunmalıdır. Bunun için bilim dilinde bu olgunun yapıtaşları olan nesneler, özellikler ve bağıntıları gösteren terimler, yani sırasıyla nesne-adları ya da tekil-betimlemeler (tekil terimler), özellik terimleri ve bağıntı terimleri (yüklemler) bulunmalıdır.

Bilim felsefesinde, gerek bilim dilinden, gerekse bilim dilindeki ifadelerin gösterdiği (dil-dışı) varlıklardan söz etmek için bir üst-dil kullanılır. Bu üst-dilde bilim dilinin tekil terimlerini, “a”, “b”, “c”,…, “a1”, “a2”, “a3”,…, özellik terimlerini, “F1”, “G1”, “H1”,… (bundan böyle yalnızca “F”, “G”, “H”,…) bağıntı terimlerini de “Fn”, “Gn”, “Hn”,… (n ³ 2) simgeleriyle gösterelim. Öte yandan “a”, “b”, “c”,…, “a1”, “a2”, “a3”,…tekil terimlerinin, “F”, “G”, “H”,… özellik terimlerinin ve “Fn”, “Gn”, “Hn”,… (n ³ 2) bağıntı terimlerinin gösterdikleri nesneleri, özellikleri ve bağıntıları sırasıyla a, b, c,…, a1, a2, a3,…, F, G, H,…, Fn, Gn, Hn,… (n ³ 2) ile gösterelim.

Buna göre yalın olgunun genel biçimi (a1,…, an)’nın Fn-olması’dır. Bu yalın olgu “Fna1…an” (n ³ 1) önermesini doğru kılar. Buna göre (a1,…, an)’nın Fn-olması olgusuna, “Fna1…an” önermesinin doğru-kılıcısı denir. Örneğin a, bir elektron, F, elektrik yükünün negatif olması ise, bir elektronun elektrik yükünün negatif olması yalın olgusu, a’nın F-olması’dır. Öte yandan a, Dünya, b, Güneş, F2, etrafında dönme olduğunda, Dünya’nın Güneş’in etrafında dönmesi yalın olgusu, (a, b)’nin F2-olması olup “F2ab” önermesinin doğru-kılıcısıdır. Yalın-olmayan olgu örneği olarak da şu tümel-koşullu olguyu ele alalım: F, metal-olma, G, yeterince ısıtıldığında genleşme olduğunda, tüm metallerin yeterince ısıtıldığında genleşiyor olması olgusu, Tüm F’lerin G-olması olur.

KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI ​