Yeni Çağ Felsefesi: Bilim Felsefesi ve Bilim Felsefesinin Genel Amacı Nedir?
Bilimin amacı, konusu olan varlıklar üzerine sağlam bilgi vermektir. Bu tür bilgiye bilimsel bilgi denilmektedir. Bilimsel bilgi nesnelere ya da olaylara ilişkin olguların bilgisidir. Olgular yalın ve yalın-olmayan olgular olmak üzere ikiye ayrılır. Bilimde bir yalın-olmayan olgu türü olan tümel-koşullu olgunun özel bir önemi varıdır. Tümel-koşullu doğru bir önermenin karşılığı olan tümelkoşullu olgu, evrende bir düzenliliktir. Metallerin yeterince ısıtıldığında genleşiyor olması böyle bir düzenlilik olup bilim diline ait olan Tüm metaller yeterince ısıtıldığında genleşir önermesi ile dile getirilir. Genel olarak bilim dilinde ilkece herhangi bir olguya karşılık bu olgunun doğru kıldığı bir önerme bulunmalıdır. Bunun için bilim dilinde bu olgunun yapıtaşları olan nesneler, özellikler ve bağıntıları gösteren terimler, yani sırasıyla nesne-adları ya da tekil-betimlemeler (tekil terimler), özellik terimleri ve bağıntı terimleri (yüklemler) bulunmalıdır.
Bilim felsefesinde, gerek bilim dilinden, gerekse bilim dilindeki ifadelerin gösterdiği (dil-dışı) varlıklardan söz etmek için bir üst-dil kullanılır. Bu üst-dilde bilim dilinin tekil terimlerini, a, b, c,, a1, a2, a3,, özellik terimlerini, F1, G1, H1, (bundan böyle yalnızca F, G, H,) bağıntı terimlerini de Fn, Gn, Hn, (n ³ 2) simgeleriyle gösterelim. Öte yandan a, b, c,, a1, a2, a3,tekil terimlerinin, F, G, H, özellik terimlerinin ve Fn, Gn, Hn, (n ³ 2) bağıntı terimlerinin gösterdikleri nesneleri, özellikleri ve bağıntıları sırasıyla a, b, c,, a1, a2, a3,, F, G, H,, Fn, Gn, Hn, (n ³ 2) ile gösterelim.
Buna göre yalın olgunun genel biçimi (a1,, an)nın Fn-olmasıdır. Bu yalın olgu Fna1an (n ³ 1) önermesini doğru kılar. Buna göre (a1,, an)nın Fn-olması olgusuna, Fna1an önermesinin doğru-kılıcısı denir. Örneğin a, bir elektron, F, elektrik yükünün negatif olması ise, bir elektronun elektrik yükünün negatif olması yalın olgusu, anın F-olmasıdır. Öte yandan a, Dünya, b, Güneş, F2, etrafında dönme olduğunda, Dünyanın Güneşin etrafında dönmesi yalın olgusu, (a, b)nin F2-olması olup F2ab önermesinin doğru-kılıcısıdır. Yalın-olmayan olgu örneği olarak da şu tümel-koşullu olguyu ele alalım: F, metal-olma, G, yeterince ısıtıldığında genleşme olduğunda, tüm metallerin yeterince ısıtıldığında genleşiyor olması olgusu, Tüm Flerin G-olması olur.
KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI
Bilimin amacı, konusu olan varlıklar üzerine sağlam bilgi vermektir. Bu tür bilgiye bilimsel bilgi denilmektedir. Bilimsel bilgi nesnelere ya da olaylara ilişkin olguların bilgisidir. Olgular yalın ve yalın-olmayan olgular olmak üzere ikiye ayrılır. Bilimde bir yalın-olmayan olgu türü olan tümel-koşullu olgunun özel bir önemi varıdır. Tümel-koşullu doğru bir önermenin karşılığı olan tümelkoşullu olgu, evrende bir düzenliliktir. Metallerin yeterince ısıtıldığında genleşiyor olması böyle bir düzenlilik olup bilim diline ait olan Tüm metaller yeterince ısıtıldığında genleşir önermesi ile dile getirilir. Genel olarak bilim dilinde ilkece herhangi bir olguya karşılık bu olgunun doğru kıldığı bir önerme bulunmalıdır. Bunun için bilim dilinde bu olgunun yapıtaşları olan nesneler, özellikler ve bağıntıları gösteren terimler, yani sırasıyla nesne-adları ya da tekil-betimlemeler (tekil terimler), özellik terimleri ve bağıntı terimleri (yüklemler) bulunmalıdır.
Bilim felsefesinde, gerek bilim dilinden, gerekse bilim dilindeki ifadelerin gösterdiği (dil-dışı) varlıklardan söz etmek için bir üst-dil kullanılır. Bu üst-dilde bilim dilinin tekil terimlerini, a, b, c,, a1, a2, a3,, özellik terimlerini, F1, G1, H1, (bundan böyle yalnızca F, G, H,) bağıntı terimlerini de Fn, Gn, Hn, (n ³ 2) simgeleriyle gösterelim. Öte yandan a, b, c,, a1, a2, a3,tekil terimlerinin, F, G, H, özellik terimlerinin ve Fn, Gn, Hn, (n ³ 2) bağıntı terimlerinin gösterdikleri nesneleri, özellikleri ve bağıntıları sırasıyla a, b, c,, a1, a2, a3,, F, G, H,, Fn, Gn, Hn, (n ³ 2) ile gösterelim.
Buna göre yalın olgunun genel biçimi (a1,, an)nın Fn-olmasıdır. Bu yalın olgu Fna1an (n ³ 1) önermesini doğru kılar. Buna göre (a1,, an)nın Fn-olması olgusuna, Fna1an önermesinin doğru-kılıcısı denir. Örneğin a, bir elektron, F, elektrik yükünün negatif olması ise, bir elektronun elektrik yükünün negatif olması yalın olgusu, anın F-olmasıdır. Öte yandan a, Dünya, b, Güneş, F2, etrafında dönme olduğunda, Dünyanın Güneşin etrafında dönmesi yalın olgusu, (a, b)nin F2-olması olup F2ab önermesinin doğru-kılıcısıdır. Yalın-olmayan olgu örneği olarak da şu tümel-koşullu olguyu ele alalım: F, metal-olma, G, yeterince ısıtıldığında genleşme olduğunda, tüm metallerin yeterince ısıtıldığında genleşiyor olması olgusu, Tüm Flerin G-olması olur.
KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI