FeyyazAdatepe
Misafir Editör
Evlerden çok mağazaların, işyerlerinin ve fabrikaların aydınlatılmasında kullanılan floresan lambaların "soğuk" beyaz ışığı, bazı maddelere özgü olan flüorışıma olayından kaynaklanır. Televizyon ekranındaki pırıltılı ışığın nedeni de aynı olaydır. Çünkü floresan lambalardaki cam tüpün ve televizyon ekranının iç yüzü, insan gözünün algılayamadığı bazı ışınları soğurduğunda görünür ve parlak bir ışık yayan flüorışıl (ya da floresan) bir maddeyle kaplıdır. Floresan lambalarda bu maddeyi uyararak ışık saçmasına yol açan görünmeyen ışınlar morötesi, televizyon ekranında ise katot ışınlarıdır.
Floresan lambalardaki cam tüpün içinde az miktarda cıva buharı bulunur. Lambadan elektrik akımı geçmeye başladığında elektronlar cıva atomlarına çarpar ve bu atomların morötesi ışınlar yaymasına yol açar. Dalga boyu ışığınkinden daha küçük olan bu görünmez ışınlar, tüpün içini kaplayan flüorışıl maddeden geçerken, insan gözünün algılayabileceği dalga boylarındaki görünür ışığa dönüşür. Floresan lambaların en çok kullanılan tipleri beyaz ışıklıdır. Ama değişik flüorışıl maddeler kullanılarak renkli floresan lambalar da yapılabilir; hatta gün ışığıyla hemen hemen aynı tonlarda ışık veren floresan lambalar bile üretilmiştir. Bu lambaların çok kullanılmasının bir nedeni de, bildiğimiz akkor telli lambalardan daha az elektrik tüketmeleridir.
Televizyon ekranındaki flüorışımaya yol alan katot ışınları ELEKTRON maddesinde açıklanmıştır. Floresan lambalardaki ışımayı sağlayan morötesi ışınlar ise aydınlatmanın dışında çok değişik amaçlarla kullanılır. Örneğin flüorışıl maddelerin hepsi morötesi ışınlarla uyarıldığında değişik renkte (değişik dalga boyunda) ışık saçtığı için, bu özelliği taşıyan maden cevherlerinin, mantarların ve mikropların tanımlanmasında bu yöntemden yararlanılır. Tıpta kullanılan röntgen aygıtlarının ekranı da, üzerine X ışınları çarptığında yeşilimsi ışık yayan flüorışıl bir maddeyle kaplanmıştır (bak. x ışınları). Yıkanan giyeceklerin daha parlak gözükmesi için çamaşır tozlarına da bir miktar flüorışıl madde katılır.
Caddelerin aydınlatılmasında kullanılan sarımsı ışıklı lambalar ve mağazaların ya da eğlence yerlerinin renkli reklam ışıkları genellikle floresan lamba değildir. Bunlar, tüpün içine cıva ya da sodyum buharları, neon ya da argon gazları doldurularak içinden elektrik akımı geçirildiğinde değişik renkte ışık veren elektrik boşalmalı lambalardır.
Akrebi, yelkovanı ve rakamları karanlıkta ışıldayan fosforlu saatlerin ışığı da flüorışımadan değil, fosforışıma denen daha değişik bir olaydan kaynaklanır. Fosforışımada da bazı maddelerin görünür ışık yayması için uyarılması gerekir. Ama flüorışıl maddelerin ışıması uyarıcı ışınlar kesilir kesilmez durduğu halde, ışık ışınlarıyla ya da görünmeyen elektromagnetik ışınlarla uyarılan fosforışıl maddeler uyarının kesilmesinden sonra da çok uzun süre ışık saçmayı sürdürür.
Floresan lambalardaki cam tüpün içinde az miktarda cıva buharı bulunur. Lambadan elektrik akımı geçmeye başladığında elektronlar cıva atomlarına çarpar ve bu atomların morötesi ışınlar yaymasına yol açar. Dalga boyu ışığınkinden daha küçük olan bu görünmez ışınlar, tüpün içini kaplayan flüorışıl maddeden geçerken, insan gözünün algılayabileceği dalga boylarındaki görünür ışığa dönüşür. Floresan lambaların en çok kullanılan tipleri beyaz ışıklıdır. Ama değişik flüorışıl maddeler kullanılarak renkli floresan lambalar da yapılabilir; hatta gün ışığıyla hemen hemen aynı tonlarda ışık veren floresan lambalar bile üretilmiştir. Bu lambaların çok kullanılmasının bir nedeni de, bildiğimiz akkor telli lambalardan daha az elektrik tüketmeleridir.
Televizyon ekranındaki flüorışımaya yol alan katot ışınları ELEKTRON maddesinde açıklanmıştır. Floresan lambalardaki ışımayı sağlayan morötesi ışınlar ise aydınlatmanın dışında çok değişik amaçlarla kullanılır. Örneğin flüorışıl maddelerin hepsi morötesi ışınlarla uyarıldığında değişik renkte (değişik dalga boyunda) ışık saçtığı için, bu özelliği taşıyan maden cevherlerinin, mantarların ve mikropların tanımlanmasında bu yöntemden yararlanılır. Tıpta kullanılan röntgen aygıtlarının ekranı da, üzerine X ışınları çarptığında yeşilimsi ışık yayan flüorışıl bir maddeyle kaplanmıştır (bak. x ışınları). Yıkanan giyeceklerin daha parlak gözükmesi için çamaşır tozlarına da bir miktar flüorışıl madde katılır.
Caddelerin aydınlatılmasında kullanılan sarımsı ışıklı lambalar ve mağazaların ya da eğlence yerlerinin renkli reklam ışıkları genellikle floresan lamba değildir. Bunlar, tüpün içine cıva ya da sodyum buharları, neon ya da argon gazları doldurularak içinden elektrik akımı geçirildiğinde değişik renkte ışık veren elektrik boşalmalı lambalardır.
Akrebi, yelkovanı ve rakamları karanlıkta ışıldayan fosforlu saatlerin ışığı da flüorışımadan değil, fosforışıma denen daha değişik bir olaydan kaynaklanır. Fosforışımada da bazı maddelerin görünür ışık yayması için uyarılması gerekir. Ama flüorışıl maddelerin ışıması uyarıcı ışınlar kesilir kesilmez durduğu halde, ışık ışınlarıyla ya da görünmeyen elektromagnetik ışınlarla uyarılan fosforışıl maddeler uyarının kesilmesinden sonra da çok uzun süre ışık saçmayı sürdürür.
