- Katılım
- 2 Ocak 2021
- Mesajlar
- 9,432
- Tepkime puanı
- 8
- Cinsiyet
-
- Bayan
- Takım
- Galatasaray
Topografya ve Kayaçlar
Kayaçlar- Kayaçlar bir yada birden fazla mineralin bir araya gelmesiyle oluşmuş yer kabuğu kütlesidir.
- Kayaçlar oluşumlarına göre üç grupta toplanır.
- Püskürük kayaçların ortak özellikleri magmanın katılaşması ile oluşmasıdır.
- Magmanın katılaştığı yere göre ikiye ayrılır:
- Yer kabuğunun derinlerindeki magma yeryüzüne çıkarken yer kabuğundaki çatlaklara girer ve bırada soğur.
- Bunlara derinlik kayaçları da denir. Açık renkli ve iri tanelidir.
- Bu taşların en yaygın olanı granittir. Dış kuvvetlerin etkisiyle zamanla ortaya çıkan granitli bölgeye tor topografyası denir.
- Diğer önemli iç püskürük kayaçları, siyanit, diyorit ve gabro
- Magmanın hareketi sırasında yer kabuğunu geçip yeryüzüne püskürmesiyle oluşur.
- Koyu renkli ve ince tanelidir.
- Bu kayaçlara örnek: andezit, bazalt, riyolit, trakit’tir.
Tortul Kayaçlar
- Dış kuvvetler tarafından aşındırılıp biriktirilen maddelerin geride bıraktığı çökeltilerin, bitki ve hayvan kalıntılarının taşlaşmasıyla oluşan kayaçlardır.
- En önemli özelliği fosil bulundurmasıdır ve üçe ayrılır:
- Dış kuvvetler ile taşınan kil, kum, çakıl gibi materyallerin göl, deniz, okyanus tabanında birikip sıkışmasıyla oluşan kayaçlar.
- Kiltaşı, kumtaşı ve çakıltaşı bunlara örnektir.
- Su içinde kimyasal yollarla eriyip çökelen mineraller kalker, sarkıt, dikit, alçıtaşı, kayatuzu, sütun, traverten ve bor oluşturur.
- Bitki ve hayvan kalıntılarının zamanla taşlaşmasıyla oluşur. Kömür buna örnektir.
Başkalaşım Kayaçlar
Şiddetli sıcaklık ve basınç altında tortul ya da püskürük kayaçların değişikliğe uğrayarak başka kayaçlara dönüşmesidir.
Kalker - Mermer
Granit - Gnays
Kiltaşı - Şist
Kumtaşı - Kuvarsit
Kömür - Elmas
Kayaç Dönüşümü
- Kayaçlar sürekli olarak birbirleri ile dönüşüm içindedir.
- Püskürük kayaçların bir bölümü sıcaklık ve basınç ile matemorfik kayaçlara dönüşür. Bir bölümü işse fiziksel ve kimyasal ayrışmadan sonra birikerek tortul kayaçlara dönüşür.
- Tortul kayaçlar da sıcaklık ve basnıç etkisiyle metamorfik kayaçlara dönüşebilir.
- Metamorfik kayaçlar ise bir yandan derinlere sürüklenerek magmaya karışır, diğer yandan da ayrışma-taşınma-birikme süreçleriyle tortullaşır.
Bazı Kayaçların Kullanım Alanına Örnekler
Püskürük Kayaçların Kullanımı
- İlk çağlarda volkan camları, ok ve mızrak ucu için
- Günümüzde granit ve siyenit zemin kaplama için
- Sünger taşı(pomza) ve perlit ısı yalıtımı için
- Kumtaşı ve kireçtaşı inşaat malzemesi olarak
- Kireçtaşı ve kiltaşı çimento, jips alçı yapımı için sanayide kullanılır.
- Kömür ısınma amaçlı kullanılır.
- Mermer ve arduvaz en yaygınlarıdır.
- Arduvaz ile zemin, çatı ve kaldırım, bilardo masaları ve kara tahtalar kaplanır.