FeyyazAdatepe
Misafir Editör
Gün gelir binalar, yapılar ömrünü doldurur. Tehlikelidir, hasarlıdır ya da yenisinin yapılması gerekmektedir. Ortalama bir yapı ömrü 40-50 yıl kadardır. Bu süre dolduğunda ise kontrollü yıkım suretiyle binalar yıkılmakta ve gerekli çalışmalara tekrar başlanmaktadır. Bu yazımda sizlere yıkım mühendisliği hakkında bilgi vereceğim.
Yıkım Mühendisliği
Üst yapıları yıkmak üzerine ihtisas yapmış İnşaat Mühendisleridir. Yıkım mühendisliği mimari ve yapısal bilgilerle tecrübeyi harmanlayıp ekipmanla birleştirdikten sonra tabiri caizse koca yapıları yok etmek anlamına gelir. Normal bir bina, yüksek iş binaları, kimyasal üretim fabrikaları ayrı ayrı risk içerip uzmanlık ve farklı ekipmanlar gerektirir. Bu projeler planlama aşamasındayken göz önünde bulundurulması gereken hususlardan biri de yıkım esnasında altyapı hatlarına gelecek zararı minimuma indirgemek ve hafriyatı değerlendirecek bir yer bulmaktır. Yabancı ülkelerde kontrollü yıkım konusunda uzmanlaşmış firmalar varken ülkemizde neredeyse hiç yoktur.Yıkım Teknikleri:
Yukarıdan Aşağıya: Çatıdan başlanarak sırayla döşeme, kiriş, kolon kesilir. Zor ve zaman alıcıdır.
Toptan Devirme: Yapının en alt kolonları kırılır ve bina devrilir. Boş arazilere uygun bir işlemdir.
Toptan Göçürme: Kolonlara patlayıcı yerleştirilir, yapı kendi arsası üzerine göçürülür. Genellikle yüksek yapılarda uygulanır. Tehlikelidir, uzun ön hazırlık ve özel ekipman gerektirir.
Yıkım araçları: Kesiciler, kırıcılar, deliciler, patlayıcılar, özel ekipmanlar, yükleyiciler, taşıyıcılar.
Patlayıcı İle Su Kulesi Yıkımı (Kısa)
Patlatıcı kullanarak yıkılması düşünülen binanın, statik özelliklerine ve ağırlık merkezine göre binanın hangi yapı elemanlarının patlatılacağı belirlenmeli, bu yapısal elemanların boyutları ve malzeme özelliklerine göre özgül şarj miktarı tespit edilmeli, delinecek delik çapının ve toplam delik sayısının hesabı yapılmalı, yapıyı istenilen yöne yıkmak için uygulanacak ateşleme düzeneğinin nereye, nasıl ve ne kadar yerleştirileceği ve gecikme zamanı belirlenmelidir.
Şekil-1’de görünen su kulesi deprem bölgesinde bulunmakta olup zamanla deformasyona uğramıştır.
Bir yapının devrilmesi ancak yapı ağırlık merkezi izdüşümünün, yapının üzerine oturduğu alanın dışına çıkması durumunda olasıdır. Bu amaçla, öncelikle yıkılacak yapının ağırlık merkezinin koordinatları ve yapının statik özellikleri belirlenmelidir. Yapının devrilmesi (ağırlık merkezinin yeterince yer değiştirmesi), patlatma düzleminin hemen altında planlanan kama şekilli bir parçanın patlatılarak o noktada bir devrilme boşluğu yaratılmasıyla sağlanır.
Su kulesi Şekil.2’den de anlaşılacağı üzere risk oluşturmaya müsait bir alandadır.
Yapılan çalışmalar sonucunda kama açısı 22 derece hesap edilmiş olup, yıkılması gereken alana yakın kolonlara sırasıyla 3,26M – 1,76M – 0,20M olmak üzere üç parti patlayıcı yerleştirilmiştir.
Kolon ebatlarına göre patlayıcı miktarı hesaplanmış ve kolon içerisinde birbirlerine ne kadar mesafede bulunmaları gerektiği tespit edilmiştir. Buna göre, her bir delik için 300 gr olmak üzere 20 delik için toplam 6 kg patlayıcı kullanılması gerektiği hesap edilmiştir.
Gecikmeli elektrik kapsüller ile bağlanan patlayıcılar bu sayede gecikmeli olarak patlatılmış ve istenen sonuç elde edilmiştir.
Diğer hesaplananlar;
- Fünyelerin ne kadarlık gecikmelerle patlatılması gerektiği
- Yapının yere düşerken izleyeceği yol
- Yapının ne kadar sürede yıkılacağı
Patlayıcı ile yıkım metodunun kullanımı son derece hızlı ve işçi güvenliği açısından güvenlidir. Ülkemiz bu alanda oldukça eksiklik çekmekte olup bu konuya hakim bireylere ihtiyaç duymaktadır.
