FeyyazAdatepe
Misafir Editör
Ünsüz Benzeşmesi konusunda ünsüz sertleşmesi, Kaynaştırma harfleri ve n-b çatışması gibi başlıklar ele alınacaktır. Değişen kpss sistemi ve konu ağırlıkları dil bilgisi konularından gelen soru sayısını arttırdı. Kpss sınavında çıkabilecek sorulardan biri de bu konudan gelebilir
Ünsüz Benzeşmesi
f,s,t,k,ç,ş,h,p (fıstıkçı şahap) ünsüz harflerinin herhangi biri ile biten sözcüklerden sonra c,d,g ünsüzleri ile başlayan bir ek gelirse bu ünsüzler sertleşir. Ve benzeşerek ç,t,k harflerine dönüşür.
Etraf- da → etrafta seç-gin → seçkin
hapis- den → hapisten as-gı → askı
git- di → gitti balık- cıl → balıkçı
lsimit – ci → simitçi ağaç – dan → ağaçtan
kitap – cı → kitapçı beş – de → beşte
Özel isimler ve sayılarda da benzeşme olur. Benzeşme yapılmadan yazıldığında yazım yanlışı olur.
1923’de → yanlış 1923’te → doğru
Gaziantep’den → yanlış Gaziantep’ten → doğru
üçgen, beşgen, dörtgen, çokgen → Bu sözcüklerde benzeşme olmamıştır. Burada Ünsüz benzeşmesine aykırılık vardır.
Kaynaştırma Harfleri
Yaşasın (y, ş, s, n)
Ünlü harf ile biten bir sözcüğe gelen ünlü harf ile başlayan bir ek arasına “y, ş, s, n” ünsüzlerinden biri girer.
yabancı- y-a anne-s-i araba-n-ın iki-ş-er görme-y-e yapma-y-acak
İyelik eki olan n ile kaynaştırma harfi olan -n karıştırılmamalıdır.
Çanta-n-a bir şeyler koymuşlar. ( Senin çantana diyebiliyorsam iyelik ekidir. Çünkü burdaki -n harfi sahiplik belirtiyor.)
n-b Çatışması
Türkçe dil kurallarına göre “n” harfi ile biten bir heceden sonra “b” harfi ile biten bir hece gelemez. Bu durumda “b” ünsüzü “n” ünsüzünü “m” ünsüzüne dönüştürür.
penbe → yanlış pembe → doğru
tenbel → yanlış tembel → doğru
kanbur → yanlış kambur → doğru
çarşanba → yanlış çarşamba → doğru
anbar →yanlış ambar → doğru
sünbül → yanlış sümbül→ doğru
canbaz → yanlış cambaz → doğru
Bu çatışma bazı birleşik sözcüklerde gerçekleşmemiştir. İstanbul, Safranbolu, onbaşı, binbaşı, sonbahar gibi…
Ünsüz Benzeşmesi
f,s,t,k,ç,ş,h,p (fıstıkçı şahap) ünsüz harflerinin herhangi biri ile biten sözcüklerden sonra c,d,g ünsüzleri ile başlayan bir ek gelirse bu ünsüzler sertleşir. Ve benzeşerek ç,t,k harflerine dönüşür.
Etraf- da → etrafta seç-gin → seçkin
hapis- den → hapisten as-gı → askı
git- di → gitti balık- cıl → balıkçı
lsimit – ci → simitçi ağaç – dan → ağaçtan
kitap – cı → kitapçı beş – de → beşte
Özel isimler ve sayılarda da benzeşme olur. Benzeşme yapılmadan yazıldığında yazım yanlışı olur.
1923’de → yanlış 1923’te → doğru
Gaziantep’den → yanlış Gaziantep’ten → doğru
üçgen, beşgen, dörtgen, çokgen → Bu sözcüklerde benzeşme olmamıştır. Burada Ünsüz benzeşmesine aykırılık vardır.
Kaynaştırma Harfleri
Yaşasın (y, ş, s, n)
Ünlü harf ile biten bir sözcüğe gelen ünlü harf ile başlayan bir ek arasına “y, ş, s, n” ünsüzlerinden biri girer.
yabancı- y-a anne-s-i araba-n-ın iki-ş-er görme-y-e yapma-y-acak
İyelik eki olan n ile kaynaştırma harfi olan -n karıştırılmamalıdır.
Çanta-n-a bir şeyler koymuşlar. ( Senin çantana diyebiliyorsam iyelik ekidir. Çünkü burdaki -n harfi sahiplik belirtiyor.)
n-b Çatışması
Türkçe dil kurallarına göre “n” harfi ile biten bir heceden sonra “b” harfi ile biten bir hece gelemez. Bu durumda “b” ünsüzü “n” ünsüzünü “m” ünsüzüne dönüştürür.
penbe → yanlış pembe → doğru
tenbel → yanlış tembel → doğru
kanbur → yanlış kambur → doğru
çarşanba → yanlış çarşamba → doğru
anbar →yanlış ambar → doğru
sünbül → yanlış sümbül→ doğru
canbaz → yanlış cambaz → doğru
Bu çatışma bazı birleşik sözcüklerde gerçekleşmemiştir. İstanbul, Safranbolu, onbaşı, binbaşı, sonbahar gibi…
