Canlıların Temel Bileşenleri: Proteinler

Nutella

Harbi Üye
Bayan Üye
Özel Üye
Katılım
2 Ocak 2021
Mesajlar
9,432
Tepkime puanı
8
Cinsiyet
  1. Bayan
Takım
Galatasaray

Canlıların Temel Bileşenleri: Proteinler

Proteinler, açlık anında en son tüketilen temel bileşendir. Hücre yapısındaki organik bileşiklerin %60’ını proteinler oluşturur. Protein yetersizliğinde zihinsel gelişmede gerileme görülebilir. Protein içeren besinleri hayvansal ve bitkisel olarak sınıflandırabiliriz.
Bu konuda

  • Proteinin özelliklerini ve proteinlerin yapısını oluşturan aminoasitleri
  • Proteinlerin vücutta üstlendiği görevleri
öğreneceksiniz.

Proteinler
, amino asitlerin zincir halinde birbirlerine bağlanması sonucu oluşan büyük organik bileşiklerdir. Proteinler, açlık anında en son tüketilirler. Kimyasal sindirimleri midede başlar. Proteinler, amino asitlerin yapıtaşlarından oluşan polimerlerdir. Her proteinin kendisine has özelliklerinin olmasını sağlayan özel amino asit dizilimleri vardır. Canlılarda kullanılan 20 çeşit amino asit (canlıdan canlıya değişiklik gösterebilir) vardır.

Proteinlerin Genel Özellikleri

  • Proteinler, sindirilmeden hücre zarından geçemezler. Çünkü polimer yapılıdır.
  • Yapılarında peptit bağı bulunmaktadır.
  • DNA şifresine göre ribozomlarda sentezlenir. Proteinlerin farklı yapılarda olmasının nedenleri arasında, aminoasitlerin toplam sayısı, aminoasitin miktarı ve aminoasitlerin dizilişinin farklılık göstermesi yer alır. (Proteinlerin farklılık göstermesinin bir diğer nedeni de canlı DNA’larının farklı olmasıdır. Kromozomlar üzerinde dizilmiş olan her bir gen ayrı bir protein şifresi taşır).
  • Bitkiler ihtiyaç duydukları aminoasitleri kendileri sentezler. Hayvanlar ise 20 aminoasit çeşidinden 12 tanesini sentezler; 8 tanesini dışarıdan hazır olarak alırlar. Bu 8 aminoasite esansiyel (temel) aminoasitler denir.
  • Sindirimde hayvanlar yedikleri proteini serbest aminoasitlere parçalayıp bunlarla yeni proteinler sentez.
  • Yüksek sıcaklık, pH gibi nedenlerle proteinlerin yapısı bozulur buna denatürasyon denir.
  • Uzun süreli açlık halinde proteinlerin kullanım sırası; “üreme hücresi proteinleri, kas hücresi proteinleri, sinir hücresi proteinleri” şeklindedir

Proteinlerin Yapı Taşı – Aminoasitler

Her aminoasitte karboksil grubu (COOH), hidrojen grubu (H), amino grubu (NH2) ve radikal (değişken) grubu (R) bulunur. Aminoasitlerin sadece radikal grupları değişiklik gösterir. Bu sayede aminoasitler birbirinden farklı özellikler gösterir.
Anahtar Bilgi : Proteinler çok sayıda aminoasitin bir araya gelmesiyle oluşmuştur.
Peptit Bağı : İki aminoasitin birleşmesi aminoasitlerden birisinin karboksil, diğerinin amino gurubu arasında peptit bağı kurulması ile meydana gelir. Dehidrasyon olayı olduğu için bağ oluşumu sırasında su oluşur.
Peptitleşme tepkimesinde oluşan peptit bağı sayısı kadar su çıkışı olur. Örneğin 2 aminoasitin girdiği (örnekteki gibi) bir peptitleşme tepkimesinden 1 peptit bağı oluştuğu için 1 molekül su açığa çıkar. N tane aminoasit tepkimeye girseydi n-1 tane peptit bağı oluşacak ve n-1 tane su açığa çıkacaktı.

Proteinlerin Vücutta Üstlendiği Bazı Görevler

  • Bir canlının kendisine ait molekülleri ve yönetimsel organların çoğu proteinler sayesinde işler ve proteinler tarafından yönetilir. Bu yüzden yaşam boyunca sentezlenen proteinlerin düzenleyici ve denetleyici görevleri sürdürmesi canlı için kritik önem taşımaktadır.
  • Hücre yapısındaki organik bileşiklerin %60’ını proteinler oluşturur. Kas, kıkırdak, kemik gibi dokuların oluşumu, yıpranan kısımlarının onarımı için proteinlere ihtiyaç vardır. Örneğin, keratin proteini saç ve tırnak yapısına katılır.
  • Alyuvarın içinde bulunan demirli bir protein olan hemoglobin oksijen ve karbondioksit taşınmasında görevlidir.
  • Akyuvar hücrelerinin ürettiği antikor adı verilen protein yapılı sıvı, hastalık yapıcı mikroorganizmaları çöktürür.
  • Hem hücre içinde hem de hücreler arasında koordinasyonu sağlayan bazı hormonlar protein yapılıdır.
  • Açlık durumunda protein eksikliği nedeniyle kanın osmotik basıncı normalin altına düşer. Kişide ödem oluşur.
  • Hücre zarının yapısında bulunan glikoproteinler hücrelerin birbirini tanımasında etkilidir.

Protein yetersizliği sonucu canlılarda oluşabilecek sorunlar

  1. Büyüme yavaşlar hatta zamanla durabilir.
  2. Zihinsel gelişmede gerileme görülebilir.
  3. Hastalık yapan mikroorganizmalara karşı vücudun direnci azalır (savunma sistemi zayıflar), kolay hastalanılır.
  4. Hastalık ağır seyreder, açılan yaralar geç iyileşir.
  5. Alyuvar yapımında aksamalar olabilir.
  6. Uzun süreli açlıklarda kan proteinlerinin bir kısmı enerji üretmek amacıyla kullanıldığında kanın osmatik basıncı düşer ve kanın plazma sıvısı dokular arasında birikmeye başlar. Buna açlık ödemi denir.
  7. Kanın pıhtılaşması gecikebilir.

Protein bakımından zengin besinler

  • Hayvansal proteinler: Keçi, sığır ve koyun gibi hayvan etlerinde; kümes hayvanlarında, balıklarda, süt ve yumurtada bol miktarda protein bulunur.
  • Bitkisel Proteinler: Baklagillerde (börülce, burçak, fasülye, mercimek, soya …) ve tahıllarda (pirinç, buğday, çavdar, mısır, yulaf …) bol miktarda protein bulunur.
Not : Hayvansal proteinlerde bitkisel proteinlere göre daha çok esansiyel (temel) aminoasitleri bulunur. Bu yüzden hayvansal proteinler biyolojik olarak daha gereklidir.
 

Benzer konular

İçerik sağlayıcı "paylaşım" sitelerinden biri olan Harbimekan.Com Forum, Eğlence ve Güncel Paylaşım Platformu Adresimizde 5651 Sayılı Kanun’un 8. Maddesine ve T.C.K’nın 125. Maddesine göre TÜM ÜYELERİMİZ yaptıkları paylaşımlardan sorumludur. Harbimekan.Com sitesindeki konular yada mesajlar hakkında yapılacak tüm hukuksal Şikayetler için info@harbimekan.com yada iletişim sayfası üzerinden iletişime geçilmesi halinde ilgili kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 3 Gün (72 Saat) içerisinde Forum yönetimi olarak tarafımızdan gereken işlemler yapılacaktır.

Bu Site, Bilim ve Sağlık Haber Ajansı Üyesidir.

Yığıntı - 8kez - kaynak mağazam - Uğur Ağdaş - genel forum - webp converter